واژۀ اختلالات شخصیت، همیشه با ابهام و ترس همراه بوده است. معمولاً افراد، هررفتاری که از نظرشان غیر قابل قبول و غیر منطقی باشد را به اختلال شخصیت فرد مقابل ربط می دهند. ولی تعریف درست اختلال شخصیت چیست ؟

این گروه از مشکلات، بخش زیادی از اختلالات روانی را شامل می شود. به طور کلی افراد مبتلا به اختلالات شخصیت، افرادی هستند که در حوزۀ شناخت و بینش، عاطفه و احساس و همدلی، روابط میان فردی و کنترل محرکهای محیطی مثل خشم و...مشکلات زیادی دارند.

این اختلالات در ۳ زیرگروه قرارمی گیرند:

• • اختلال شخصیت اسکیزوئید
• • اختلال شخصیت پارانوئید
• • اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

• • اختلال شخصیت ضد اجتماعی
• • اختلال شخصیت مرزی
• • اختلال شخصیت نمایشی
• • اختلال شخصیت خودشیفته

• • اختلال شخصیت دوری جو
• • اختلال شخصیت وابسته
• • اختلال شخصیت وسواسی

1. اختلال شخصیت پارانوئید

مهمترین ویژگی آنها شکاک بودن و بی اعتمادی است. افرادی متعصب و لجبازکه معمولاً دنبال جمع آوری مدرک از سایرین هستند.گاهی اوقات حالت هیجانی محدود دارند و ظاهراً فاقد هرگونه احساس و هیجان می باشند. در اجتماع فعال و کارا هستند، ولی در بسیاری از موارد، روابط بین سایرین را برهم می زنند. معمولاً نسبت به دیگران بی اعتماد و کینه ورز هستند، اکثراً پرخاشگرند و کنترل خشم ندارند. در شرایط استرس آور، گاهی ممکن است دوره های روان پریشی کوتاه را نیز تجربه کنند.

2. اختلال شخصیت اسکیزوئید

این افراد معمولاً دارای انزوای اجتماعی هستند، می توان آنها را افرادی منزوی و تکرو دانست که به صمیمیت با دیگران علاقه ای ندارند. معمولاً در فعالیتهای جمعی شرکت نمی کنند و از اینکه عضوی از خانواده یا گروه اجتماعی دیگر باشند، دوری می کنند. نسبت به تایید یا انتقاد دیگران بی تفاوت هستند و ارجحیت با نظر خودشان است. از تکالیف مکانیکی و انتزاعی لذت می برند. ظاهری متین دارند و به ندرت با حرکات بدنی مثل ایما و اشاره یا تکان دادن سر و لبخند زدن، پاسخ متقابل نشان می دهند. 
معمولاً شب کاری را ترجیح می دهند. زندگی جنسی آنها گاهی صرفاً در خیال طی می شود و در کل تمایلات جنسی محدود دارند. ولی اندیشه های خلاقانه و ابتکاری هم به ذهنشان می رسد. این افراد هیجان پذیری بسیار سطحی و کمی دارند.

3. اختلال شخصیت اسکیزو تایپال

این افراد معمولاً تفکر و گفتارو ظاهر یا رفتار عجیب و غریب دارند، معمولاً دارای تفکر جادوئی، افکارانتساب به خود، خطاهای ادراکی و شناخت و بینش غلط دارند. برقراری ارتباط با دیگران در آنها مختل است. تکلم آنها نیز ویژه و متمایز بوده و ممکن است فقط خودشان معنی آن را بدانند. در جمع و تجمعات، اضطراب بیش از حد دارند و حتی پس از آشنایی نیز این اضطراب از بین نمی رود.

1. اختلال شخصیت ضد اجتماعی

الگوی رفتاری پر رنگ در آنها نقض قوانین محیطی است که در آن قرار مى گیرند. نکتۀ مثبت آنها این است که ظاهر طبیعی و گرم و دوست داشتنی دارند و انسانهای منطقی و واقع نگری هستند.ولی وقتی مدتی با آنها معاشرت کنید ، متوجه می شوید که بی پروایی و بی توجهی بالایی در مورد ایمنی خود ودیگران دارند. نکتۀ مهم در آنها این است که معمولاً عدم پشیمانی پس از قانون شکنی و ارتکاب به جرم دارند واز طرفی فریبکاری بالا دارند و تحریک پذیر و پرخاشگر نیز هستند. اغلب همدلی ندارند و عیب جو و سنگدل هستند.

2. اختلال شخصیت مرزی

این افراد چرخش سریع خلق دارند، یک لحظه بسیار خشمگین ، عصبانی و نزاع طلب و لحظۀ بعد افسرده و پشیمان از رفتار و خشم خود یا غمگین از رفتار دیگران. 
روابط بین فردی آنها آشفته و بهم ریخته است . در مکالمه و ارزیابی ، معمولاً قدرت استدلال قابل قبول دارند. مهمترین ویژگی آنها، بی ثباتی وتغییراست ، به ویژه در روابط میان فردی بسیار مشکل دارند. 
دودلی و تردید بسیاری در آنها وجود داردو زندگی جنسی پرآشوبی نیز دارند.احساس پوچی مزمن و تهی بودن، خشم نامناسب و تکانشگری از دیگر ویژگیهای این اختلال است.

3. اختلال شخصیت نمایشی

افرادی بسیار هیجانی و تحریک پذیر که رفتارهای پر رنگ و لعابی دارند. آنها بسیار توجه طلب هستند و رفتار اغواگرانه دارند. در واقع هر رفتاری را به منظورجلب توجه انجام می دهند و در افکار و احساسات مبالغه می کنند. گاهاً ممکن است کژ کاری روانی-جنسی نیز داشته باشند. آنهاروابط را صمیمانه تر از آنچه هست تصور می کنند. معمولاً در بیان همه چیز اغراق آمیز عمل می کنند و احساسات سریع و سطحی ازخود نشان می دهند. این افراد بسیار تلقین پذیر نیز هستند.

4. اختلال شخصیت خودشیفته

همانطور که از نام این اختلال مشخص است، آنها احساس خودبزرگ بینی دارند ومطمئن هستند که آدمهای بزرگی هستند ولی درعین حال عزت نفس شکننده ای دارندوانتقاد آنها راتخریب می کند. در نتیجه روابط آنها نیز شکننده می باشد.چرخش سریع خلق دارند.این افراد احساس محق بودن وسزاواری دارند و دیگران راموظف می دانند که به مسئولیتهای خوددرمقابل آنهاعمل کنند.معمولاً به سختی راضی می شوند وچیزی مورد تأییدشان نیست.حسود وفاقد همدلی هستند ودرروابط میان فردی بهره کش می باشند. مهمترین ویژگی آنها سنگدل و محتاج بودن است.

1. اختلال شخصیت دوری جو

این افراد به شدت از روابط بین فردی و قرارگرفتن در محیطهای جمعی اجتناب می کنند.البته وجه تمایزاصلی آنها از افراد اسکیزوئید، این است که در اختلال اسکیزوئید، فرداصلاً تمایل به داشتن رابطه با دیگران ندارد و ازتنهایی خود لذت می برد ولی در اختلال دوری جو، فرد کاملاً دوستدار روابط بین فردی است و از نبود آن احساس کمبود دارد و تنهایی را انتخاب خود نمی داند.

علت اصلی این بازداری اجتماعی، احساس بی کفایتی و حساسیت بالا به ارزیابی منفی از خود است. درواقع آنها فکر می کنند که دیگران دائماً به طورمنفی آنها را ارزیابی می نمایند. آنها بسیارکمرو بوده و حساسیت مفرط به طرد شدن دارند.

2. اختلال شخصیت وابسته

آنها به شدت تمایل دارند که مسئولیت زندگیشان به عهدۀ یک نفر دیگر باشد. به صورت نامعقولی نگرانند که مبادا از سمت دیگران مراقبت نشده و به خود واگذار شوند. دغدغۀ ذهنی اصلی آنها ترس ازرها شدن است. برای جلب مهرورزی و کمک دیگران از هیچ کوششی فروگذار نمی کنند زیرا نمی توانند هیچ کاری را به تنهایی انجام دهند. معمولاً اگررابطه ای قطع شود به سرعت رابطۀ بعدی را شروع می کنند.

3.اختلال شخصیت وسواسی

کمال گرایی ، ویژگی اصلی آنهاست . این افراد به شدت دلمشغول به جزئیات هستند و تا حد زیادی خودشان نیز به مشکل واقفند. کمال گرایی ، کنترل گری، خشکی و لجاجت بالایی دارند.

قادر نیستند ازوسایل و یا خاطرات بی ارزش بگذرند. بیش از حد وظیفه شناس بوده و خود را وقف کارمی کنند و به همان نسبت از سایرین نیز توقع کامل بودن دارند.معمولاً خساست بالایی نیز برای خود وهم برای دیگران دارند.